شگل و کاربردهای آن
کلمه ی Shackles در لغت نامه به غل و زنجیر و قید و بند معنا شده است و با توجه به این ، در صنایع مختلف با نام شگل معروف است .
شگل ، حلقه ی اتصال قابل حملی است که برای اتصال تجهیزات و قطعات مختلف باربرداری استفاده می شود . مثلا برای اتصال سیم بکسل ، زنجیر، قلاب جرثقیل و سایر تجهیزات به بار ،از شگل استفاده می شود. شگل ها به طور کلی به دو شکل نعل اسبی (خمیده)یا D شکل ساخته می شوند.تقریبا همه ی انواع شگل ها از نوعی میله فولادی آهنگری شده ی خمیده شکل که دو عدد چشمی و یک پین دارد تشکیل شده اند و از فلز منگنز هم در ساختمان شگل استفاده می شود. به عبارت دیگر شگل نوعی اتصال محکم و خمیده بوده که حلقه بسته ای را تشکیل می دهد. بدنه شگل از فولاد یکپارچه ی آهنگری شده بدون انجام هیچگونه جوشکاری ساخته می شود . پین از میله های فولادی آهنگری و ماشین کاری شده ساخته می شود .
کرپی استیل چیست؟
سپس عملیات حرارتی روی شگل ها با یکی از روش های زیر انجام میشود :
حرارت تا 50 درجه ی سانتی گراد بالاتر از نقطه بحرانی فولاد و سپس سرد کردن در هوای آزاد.
حرارت تا 50 درجه ی سانتی گراد بالاتر از نقطه بحرانی فولاد و سپس قرار دادن در آب یا روغن با حرارت 550 تا 660 درجه ی سانتی گراد .
طبق استاندارد BS شگل هایی که عملیات سخت کاری و حرارتی روی آنها انجام شده است در قسمت قوس شگل ، کد 04 یا 06 به عنوان علامت کیفیت روی آن مشخص می شود . کارخانه ی سازنده ی شگل موظف است برگه ی گواهی سلامت فنی را همراه با شگل به خریدار عرضه نماید.
تمام شگل هایی که عملیات حرارتی و سخت کاری روی آنها انجام شده باید مورد آزمون Proof Test قرار گیرند که این آزمون باید توسط بازرس مجرب انجام شود.
برای جلوگیری از زنگ زدگی و خوردگی روی فولاد آهنگری شده را با پوشش گالوانیزه روی یا کادمیوم می پوشانند. اندازه ی شگل ها براساس قطر بدنه ی آنها تعیین می شود . شگل ها کاربرد گسترده ای در عملیات باربرداری داشته و باید به دقت مورد استفاده و بازرسی قرار گیرند .
بست بکسل چیست؟
براساس استاندارد کارخانجات سازنده ی شگل موظفند موارد زیر را به صورت خوانا به صورت دائمی روی بدنه ی شگل حک کنند:
1 – نام سازنده ( نام تجاری آن )
2 – اندازه ی شگل
3 – ظرفیت مجاز شگل (SWL)
در اغلب شگل ها پین به شکل پیچی و مستقیم درون سوراخ چشمی شگل قرار می گیرد.
لازم به ذکر است که شگل های با پین غیرپیچی معمولا برای بلند کردن بار به صورت عمودی می توانند فشارهای جانبی ناشی از بار را هم تحمل کنند.
گاهی شگل هایی با پین پیچ و مهره ای نیز تولید می شود که از این شگل ها برای جاهایی که نیاز نیست تا شگل به طور مکرر باز و بسته شود استفاده می شودبه عبارت دیگر این شگل ها برای نصب های طولانی و دائم به کار می روند.
آشنایی با تسمه جغجغه
موارد ایمنی و بازرسی کار باشگل
هرگز بدون آگاهی و تجربه ی لازم و شناخت خطرات، تجهیزات باربرداری مانند شگل را به کار نگیرید.
علامت شناسایی و میزان ظرفیت مجاز و علامت کیفیت روی بدنه ی شگل حک می شود.
از به کار بردن شگل های بدون علائم سازنده ، تناژ و… خودداری کنید.
قبل از کار و قبل از برگرداندن شگل به انبار شگل ها را از لحاظ ضعیف شدگی ، آسیب دیدگی ، خوردگی ، زنگ زدگی ، کج شدگی و … بازرسی کنید.
پین شگل را از لحاظ سالم بودن ، صاف بودن ، خمیدگی ، ترک خوردگی و هرگونه آسیب دیگر بازرسی کنید.
پین شگل باید به راحتی و با کمترین نیروی لازم درون چشمی شگل قرار گیرد و محکم شود.
پین هایی را که رزوه ی آن خراب شده به کار نگیرید.
از قرار دادن میله ی گرد ، پیچ ، مفتول و … به جای پین شگل خودداری کنید زیرا بار باعث خمیدگی آنها می شود.
جابه جا کردن پین های شگل های مختلف با اندازه های متفاوت ممنوع است .
اگر مقدار ضعیف شدگی شگل و اجزای آن بیش از 10% مقدار اولیه ی آن باشد شگل را به کار نگیرید .
هرگونه عملیات کار گرم نظیر جوشکاری روی اجزای شگل ممنوع است
برای شناسایی شگل های ناایمن از شگل های ایمن ، از سیستم کدهای رنگی استفاده می شود.در این سیستم تجهیزاتی که به هر دلیل ناایمن هستند رنگ قرمز داشته و باید از رده خارج شوند و تجهیزاتی که مورد تأیید ایمنی می باشند رنگ سبز دارند.
پینهای پیچی شگل را هنگام استفاده پس از محکم کردن مقدار کمی به آرامی شل کنید تا از باز شدن آن هنگام برداشتن بار جلوگیری شود.
برای افزایش ضریب ایمنی ، از اشپیل برای جلوگیری از در رفتن ناگهانی پین شگل استفاده می شود.
شگل برای تحمل نیروهای عمودی طراحی شده است نیروهای جانبی و مورب موجب تنش و آسیب دیدگی در شگل خواهد شد .
اگر سیم بکسل بدون چشمی باشد هنگام کار باشگل احتمال آسیب دیدگی و پارگی سیم بکسل بسیار زیاد خواهد بود.
اگر دهانه ی شگل بیش از اندازه باز شود پین به درستی درون آن قرار نمی گیرد که این امر خطرناک است.
اگر از چند اسلینگ برای جابه جایی بار استفاده می کنید از شگل نعل اسبی که به اندازه ی کافی بزرگ است استفاده کنید تا چشمی های اسلینگ به طور ایمن روی قسمت نعل اسبی قرار گیرند . قلاب جرثقیل حتما باید روی پین شگل قرار داشته باشد.
معمولا شگل های D شکل برای جابه جایی بار با زنجیر به کار می روند.
ضربه و حرکت بار روی شگل می تواند باعث شل شدگی و در رفتن پین شود که در این صورت امکان سقوط بار وجود دارد.برای جلوگیری از این کار از پین های پیچ و مهره ای یا اشپیل دار استفاده کنید.
شگل ها را در جای تمیز و خشک و عاری از گرد و غبار نگهدارید و از خوردگی آنها نیز محافظت کنید.
بر روی شگل های با تناژ بالاتر از 85 تن علاوه بر تست های لازم توسط سازمانهای بازرسی باید تست های غیر مخرب انجام شود همچنین این شگل ها باید دارای شماره سریال بوده و گواهی نامه ی تأییدیه ی مواد به کار رفته در ساختمان شگل را نیز داشته باشند.
شگل هایی که دچار ضعیف شدگی شدید هستند از ناحیه ی قوسی شکل و پین آن به راحتی قابل شناسایی هستند آنها را به کار نگیرید.
اضافه بار منجر به تغییرات خطرناک در ساختمان شگل می شود . پین خم شده و شگل کشیده و دهانه ی آن نیز دچار تغییر می شود . از شگل متناسب با ظرقیتش بار بلند کنید.
چشمی های شگل را بازرسی کنید تا با یکدیگر در یک راستا باشند و از شگل های تاب خورده استفاده نکنید.
امروزه از دستگاه های پیشرفته برای اندازه گیری میزان پایداری شگل در برابر فشار استفاده می شود . نحوه ی کار این دستگاه به این صورت است که دو فک دستگاه توسط زنجیر و اسلینگ مربوطه با مقدار فشار مشخص شگل را تحت فشار قرار می دهند .
در نهایت پس از انجام تست و مشاهده ی نتایج آن بازرس با مقایسه ی شگل با استانداردهای مربوطه ایمن یا ناایمن بودن شگل را مشخص می کند.
بازرس مجرب پس از بازدید از اجزای شگل آنها مورد تست و بازرسی فنی قرار داده و نتیجه ی بازرسی را به شرکت مربوطه اعلام می کند. لازم به ذکر است که تست های Proof Test , NDT و سایر تست های مورد نظر در صورت نیاز انجام می شود.
برای جابه جایی ورق های بزرگ فلزی از نوعی شگل مخصوص برای این کار استفاده می شود که پین آن از درون سوراخ ورق فلزی وارد شده و شگل به قلاب جرثقیل وصل می شود .
فاکتور ایمنی در طراحی شگل ها 6 برابر SWL آنها است.
همواره شگل ها را به طور مناسب نگهداری و حمل کنید .
عادت کنید که حتی برای جابه جایی های کوچک بار پین و مهره ی شگل را محکم و کامل ببندید.
هرگونه چکش کاری و آهنگری بر روی شگل به منظور رفع آسیب های آن ممنوع است.
قلاب جرثقیل همواره روی پین شگل قرار می گیرد نه روی قسمت نعلی شکل.
هرگز به شگل حامل بار شوک وارد نکنید زیرا باعث آسیب دیدگی می شود.
شگل های آسیب دیده را به هیچ عنوان به انبار برنگردانید بلکه به تأیید بازرس مجرب برسانید
